foto! durf bijzondere foto's te maken verscheen in 2013. Zonder hoofdletters, inderdaad, in tegenstelling tot de verder nogal gelijkende voorkant van Hoed op voor Rembrandt.
Een vermetel idee, een boek voor kinderen over het maken van foto's, en dan met zo'n op ambities inspelende titel. Ik hoop voor haar en voor uitgeverij Ploegsma dat er genoeg van verkocht worden.
Ik hoop dat ook omdat het een bijzonder boek is. Een stortvloed aan ideeën wordt over de lezer uitgestort. Een beetje geordend, in 8 hoofdstukken met ieder een eigen thema: verbazen, beginnen, overtuigen, dromen, speuren, genieten, kiezen, en foto-ideeën waarmee je meteen kunt beginnen. Elk thema kreeg nog een zinnetje mee: 'Beginnen - fotografeer je eigen leven'; 'Overtuigen - kijk mee naar foto's uit de krant', enz.
Het is geen ouderwets leerboek. Uit 'Ten eerste - eigen baas': 'In dit boek lees je niet of je juist zó of juist zó foto's maakt. Vroeger zeiden mensen bijvoorbeeld dat het onderwerp - dat is waar de foto over gaat - niet in het midden moest staan. Waarom eigenlijk niet? Dat moet jij zelf weten.' (...) 'Het gaat vooral om goed kijken. Niet alleen als je een foto maakt, ook als je hem daarna bekijkt.'
Nu heeft Marije van der Hoeven eerder met dit bijltje gehakt. Voor de methode Moet je doen (ThiemeMeulenhoff) schreef ze 'Klik, hier sta ik, lessen over fotografie' en wie op haar website 'In de tijd' aanklikt, ziet dat ze zich al sinds 1989 bezighoudt met kinderen en fotografie. Met Klik ik heb je (1995) won ze een Zilveren Griffel. 2014 is een jubileumjaar, wat haar betreft.
Die stortvloed van ideeën berust dus op 25 jaar ervaring en dat is te merken. Het aardige van dit boek is dat ook fotograferende volwassenen er iets aan kunnen hebben.
Dat ligt ook aan de tekst die ze erbij leverde. Lees bijvoorbeeld wat ze schrijft onder het kopje 'René Magritte - over gewone, ongewone dingen' (hoofdstuk genieten, p. 68-69):
'Ken je de schilder René Magritte? In Brussel staat het Magritte Museum, waar zijn wereldberoemde werk te zien is. Op zijn schilderijen zijn de dingen niet zoals ze zijn: een raam wordt een schildersezel, een vrouw wordt een vis en dag is tegelijk nacht. Moeilijk om je voor te stellen? Zoek maar eens wat schilderijen van hem op internet, dan zie je wat ik bedoel.
Magritte hield van verwarring. Hij wilde ons de wereld op een andere manier laten ontdekken. Bij zijn schilderijen staan gekke, poëtische titels, waardoor je nog langer naar zijn voorstellingen gaat kijken. Hij schilderde vaak het uur van de dag waarop het gaat schemeren. Van dat speciale blauw, waardoor je meer in de stemming komt voor spannende verhalen. Ik hou van kunstenaars die de wereld, zoals de Vlamingen zo mooi zeggen, "op een ander plan zetten". Zij laten je het bijzondere van het alledaagse zien. Dus hoe ongewoon gewone dingen eigenlijk zijn. Hoe meer je van dit soort werk ziet, des te meer je ervan gaat houden. Want je krijgt er voor niks een paar open ogen bij. Niet zoals een reclame je dat zou inpeperen met vette letters: NU GRATIS EN VOOR NIKS EEN PAAR NIEUWE OGEN!!! Maar door het juist zonder veel nadruk net iets anders te zeggen: "Ik kan de wolken dragen" of "Scheef schrift".
Maak "Ik-zie-ik-zie-wat jij-niet-ziet-foto's". Ravi pakte een groot potlood uit mijn spullenverzameling en zette het zó neer dat iemand anders het niet meteen begrijpt. Maak foto's van een huis waar de ramen oogluikend toekijken. En van een ijsreclame die ook in de winter nog buiten staat. Van een etalage waar maar één appeltje in ligt. Of van een plastic tasje dat danst door de wind. Van, ja... Deze mag je zelf verzinnen. Hoef ik niets meer te zeggen? Mooi, dan zie je nu zelf wat ik bedoel met een paar nieuwe ogen.'
Hierbij staan links en rechts deze foto's:
Met excuses voor die verticale streep erdoorheen, het wordt, geloof ik, tijd voor een nieuwe scanner.
Lees hier hoe ze uitlegt waarom er altijd zoveel fotografen zich verdringen rond een minister die iets te melden denkt te hebben:
'Waarom sturen ze eigenlijk niet één fotograaf naar zo'n persbijeenkomst, die dan alle ruimte krijgt om foto's te maken? Dat is omdat alle kranten unieke foto's en unieke verhalen willen.
Daarom sturen ze allemaal een eigen fotograaf en een eigen journalist. Al die verschillende mensen kijken en luisteren op hun eigen manier. En dat is maar goed ook, want van dezelfde antwoorden maakt ieder een ander verhaal. Stel je maar eens voor dat een minister even met zijn ogen knippert en dat precies op dat moment iemand een foto van hem maakt. En dat de krant die foto afdrukt met als vette kop erbij: "Minister sluit zijn ogen voor de feiten". In een andere krant krijgt deze minister juist alle ruimte om zijn mening te geven. Op de foto daarbij kijkt hij ons doordringend en daadkrachtig aan. Kranten kleuren hun verhalen dus in woord en beeld.'
Een foto als deze, op p. 23
blijkt op p. 92-93 gekozen uit minstens negen verschillende foto's van die rennende hond. Hier doen de foto's er meer toe dan de tekst, al legt ze haarfijn uit hoe belangrijk dat kiezen is.
Op p. 23 gaat het over 'Toeval - over onverwachte dingen'. Dat stukje eindigt aldus:
'Als je naar een foto kijkt, zie je niet hoeveel moeite de fotograaf ervoor gedaan heeft. Maakte hij die ene foto wel tachtig keer opnieuw? Ik houd van onverwachte dingen die op foto's terechtkomen. Hoe de fotograaf dat voor elkaar kreeg, maakt mij eigenlijk niet uit. Ik houd van foto's waarbij je je ogen bijna niet gelooft, zoals een hond die vliegt. En een kikker die in de bus zit.'
Over het manipuleren van foto's doet ze dus nogal laconiek. Dat is logisch in het kader van dit boek, omdat het vooral gaat over kijken en kiezen. Het bewerken van foto's met alle middelen die ons ten dienste staan hoort er als vanzelfsprekend bij. Ze reikt ons tal van tips aan.
Toch genoot ik wel van het minutieuze onderzoek van Karel Knip, gepubliceerd in NRC Handelsblad 1-3-2014, naar de vraag of die winnende World Press-foto van die bellende mannen in Djibouti, gemaakt door John Stanmeyer, nu wel of niet gemanipuleerd was. Standen van de maan, getijdentabellen, van alles kwam er aan te pas.
Antwoord: het klopt, maar de fotograaf stond verder weg dan de foto suggereert. Fascinerend ook dat-ie ontdekte dat de mannen stonden bij een strand dat La Siesta heet. La Siesta. In Djibouti. Tussen het Sheraton en de universiteit...
Of een foto gemanipuleerd is of niet, en zo ja, in welke mate: het doet er voor de nieuwswaarde wel degelijk toe.
Enfin, terug naar foto!: het boek krijgt van mij een dikke pluim. Maar belettering zonder hoofdletters, ik houd er niet van.
Marije van der Hoeven. Foto! durf bijzondere foto's te maken. Ploegsma, 2013. ISBN 978 90 216 7230 4, € 16,95.
NB. Op 18 maart hoorde ik dat Foto! is genomineerd voor de Gouden Tulp.
'De Gouden Tulp wordt door een jury van boekverkopers toegekend aan een non-fictie boek dat in het voorgaande jaar is verschenen in de Nederlandse taal. Het wordt gekozen uit een door de jury gemaakte selectie van informatieve boeken die een breed scala aan onderwerpen bestrijken, van koken en natuur tot wetenschap en geschiedenis. Bij de selectie is onder meer gelet op de wijze waarop tekst en beeld elkaar versterken, op originaliteit, de vormgeving en de mate waarin het boek van toegevoegde waarde is op het bestaande assortiment.'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten