Bloed op de stoep

Lang geleden wees Annerieke Freeman er op dat de tekstjes die worden voorgeschoteld aan kinderen die leren lezen, beter een zinnige betekenis kunnen hebben. Aantal letters per woord en aantal woorden per zin zijn niet alleenzaligmakend.
Zij verzon het volgende tekstje:

'Bloed op de stoep!'


Daar is pa,
weg lul, zegt moe
moe steekt pa neer
0, wat een bloed
maar daar is poes
lik, lik, poes, lik
wat is poes blij
moe is ook blij
is dat niet fijn?

Ze haalde het nog eens aan in een artikel dat  in Leesgoed 2008-7 verscheen, 'Oma, waarom lezen wij? Leesonderwijs, 1972-1997'. Niet wetend, overigens, dat auteur Anne Takens deze handschoen in 1998 nog had opgenomen door een boekje voor beginnende lezers bij ThiemeMeulenhoff te publiceren met de titel Bloed op de stoep.

Het lijkt toch vanzelfsprekend. Je leert lezen om de teksten om je heen te kunnen ontrafelen, en dat krijgt glans als die teksten een betekenis hebben. Vanaf je eigen naam tot allerlei opschriften, tot een echt verhaal of een liedje.
Zeker vanaf Annerieke Freeman's noodkreet zijn uitgeverijen en onderwijsmensen daarvan in ons taalgebied redelijk overtuigd, al zijn de resultaten er niet altijd naar. Diverse uitgeverijen hebben bekende kinderboekauteurs opdrachten gegeven om binnen de leestechnische beperkingen mooie verhalen te maken.
Niet alleen hier, maar ook in Groot-Brittannië delen de meeste bij het leesonderwijs betrokken mensen deze opvatting. Hun ontzetting is voorstelbaar toen echte testbakkers in opdracht van de regering met een voorstel kwamen om voor leestoetsen voor zesjarigen voortaan teksten te gebruiken met onzinwoorden als dar, grint, pronk, gax, ploob,  koob of zort.

De UK Literacy Association verklaarde het plan voor idioot, want 'the purpose of reading was to understand meaning'. Ze publiceerden al eind 2010 een manifest: Teaching Reading: What the evidence says.
Want:

Recent policy announcements about primary education from the UK’s coalition government have focused on the teaching of reading. In its business plan, published on November 12th, the government included the target of promoting “systematic synthetic phonics in schools” to remedy low reading scores. The government is also planning to introduce “a simple reading test” for six-year-olds to help identify those who need extra help.  This is likely to be a non-word reading test.
Dat laatst bleek dus inderdaad het geval, blijkens berichten op BBC-nieuws d.d. 19-2-2011 en in The Telegraph 21-2-2011.
Commentaar deskundige Greg Brooks:

It is a vast waste of money. Even though I'm an advocate for synthetic phonics, I completely disagree with this test. It will inevitably cause teaching to the test, deflecting attention away from more valuable areas of the curriculum.
Er zullen ongetwijfeld meer reacties komen. De eerste spotte ik op Wordorigins (waaronder: 'Follow this to its logical conclusion and we might as well teach five-year-olds to read Klingon.') en Schoolrun.

Klingon, overigens, is een bedachte taal die wordt gesproken in de serie Star Trek.
En grint, zou je dat moeten uitspreken als [graint] of [grint]?
Ongetwijfeld zal deze of gene ook weer met het woord ghoti op de proppen komen, als het nou toch gaat over onzinwoorden. Het kreeg een eigen wiki-lemma. Je spreekt het uit als het Engelse fish: met de gh uit laugh, de o uit women en de ti uit nation. Dook al op in de 19e eeuw.

PS d.d. 11-11-2019. Annerieke Freeman overleed op 5 januari 2017. Naar aanleiding daarvan schreef Erna van Koeven op haar blog Geletterdheid en schoolsucces een stukje over een ander bekend 'vers' van Annerieke: 'De pikkel en de wop'.

De pikkel en de wop

Een wop mufte zijn frinse fruin

Een pikkel beunde snerp in de fruin van de wop

'Groes mijn bale fruin!' loeg de wop biest.

'Mijn fruin is frins.'

'Proest bedaan!' makkelde de pikkel. 'Mart jij benedal geen lijpjes?'

'Ik mart geen rotse pikkels,' slukte de wop biester.

Dit stukje bevat overigens ook het legendarische stukje van Annerieke 'Oma, waarom lezen wij?'.